Vraag aan een wielertoerist welke groepset hij op zijn fiets heeft en de kans is groot dat het er 1’tje van Shimano is. Terwijl pakweg 30 jaar geleden Shimano nog het kleine broertje was in de racerij, staat het nu helemaal aan de top en heeft het meer teams dan de concurrentie. Toen je vroeger ging koersen, was enkel Campa van tel. Al de rest was imitatie. En zie, zoveel jaren later liggen de kaarten compleet anders.
WOII
In 1921 opent de 26-jarige Shozaburo Shimano zijn Shimano Iron Works in Higashi Minato. Hij huurt een ruimte van 40m² en plaatst er een van een vriend geleende draaibank. Shozaburo start dadelijk met de productie van fietsonderdelen. Vooral zijn vrij draaiende achternaaf (vrijwiel) is erg in trek. Shimano maakt al snel naam en hij krijgt meer en meer klanten. In 1940 heeft het bedrijf al goed 300 werknemers en produceren ze een heel gamma fietsonderdelen. Na WOII kreunt Japan onder door de geallieerden opgelegde economische restricties. Maar dat speelt net in de kaart van Shimano. Het voornaamste vervoersmiddel is immers de fiets en dus bloeit het bedrijf als nooit tevoren.
In 1954 maakt Shimano zijn 1e versnellingsapparaat, de 333, en in 1957 start de productie van een naaf met 3 interne versnellingen. Na enkele jaren wordt de productie van de 333 echter gestopt wegens de te kleine vraag naar sportieve fietsen in het thuisland. Shimano is nog enkel actief op de Aziatische markt, maar de naam Shimano raakt dan al internationaal bekend als kwalitatief en vooral innovatief.
Wanneer Shozaburo Shimano op een beurs in Duitsland kennismaakt met zogenaamd koudsmeden ziet hij dadelijk een opportuniteit. Koudsmeden kost minder energie tijdens de productie en bovendien vergemakkelijkt het het produceren in grote hoeveelheden. Het vergt ook nog eens minder nabewerking dan warmgesmede producten en de matrijzen en andere machines hebben minder te lijden dan bij warme bewerkingen.
Tourney-derailleur
Begin jaren ‘60 zoekt de Amerikaanse markt naar een vervanger van de dure Europese fietsonderdelen. De fietsverkoop boomt en het aanbod uit Europa is te beperkt. Op een beurs in New York toont Shimano zijn naaf met 3 versnellingen. De start van een gestage groei. In 1965 wordt de Shimano America Corporation opgericht. Omdat ze nu voet aan de grond hebben in de VS startten ze opnieuw met de ontwikkeling van een derailleur. Met de Skylark duikt voor het eerst een eigen versie van het bekende parallellogram in de beweging van de kooi op.
Het door het eveneens Japanse Sun Tour ontwikkelde concept wordt echter door een patent beschermd en het duurt tot bij het vervallen van het patent in 1984 vooraleer andere constructeurs deze techniek kunnen toepassen. In 1970 komt een afdeling visgerei de firma versterken. In de Japanse cultuur zijn buitensporten en rust diep ingeworteld en vissen past daar perfect in. Maar in 1971 maakt Shimano de Tourney-derailleur. Het wordt de 1e in grote aantallen geproduceerde derailleur die als het ware los te koop is.
Europa
Wanneer Shimano in 1973 zijn pijlen op Europa richt, gaat het snel. Nadat het met de Crane een 1e blik gaf op wat het bedoelde met Japanse kwaliteit, neemt het met de Dura-Ace rechtstreeks Campagnolo in het vizier. Omdat Shimano weet dat Campa dankzij de sport een heel sterke schare volgers heeft vergaard, sponsort het ook enkele Europese ploegen met de Dura-Ace groepset. Daaronder ook het Belgische Flandria. De verbazing over de overstap van Campagnolo naar Shimano is groot. Nadat Flandria-renner Jean Pierre Monseré in 1970 het WK wint, gaat de flamboyante Flandria-eigenaar Pol Claeys ervan uit dat Campagnolo betere voorwaarden zal geven aan zijn ploeg.
Tullio Campagnolo doet echter of zijn neus bloedt en daar is Claeys helemaal niet blij mee. Wanneer tijdens de Bicycle Show van 1972 in New York beide merken naast elkaar staan, worden er al snel handjes geschud en de rest is geschiedenis. Een geschiedenis die versterkt wordt door de voor de Belgen rampzalige finish van het WK van 1973 in Barcelona. Achteraf werd er gefuisterd dat Campagnolo eiste dat er geen Shimano op het hoogste schavot mocht staan. In de sprint won Moser voor Martens en Merckx. Achteraf zei Maertens dat hij geflikt was. Maertens reed op Shimano, de 2 anderen op Campagnolo.
Ondertussen heeft in 1972 ook Shimano Europe zich gevestigd in Düsseldorf. En blijft Shimano innoveren. Zo is er de Freehub. Door de kroontjes op een rechte gelagerde buis te monteren, creëerden ze een veel stijver maar ook lichter geheel. In 1981 komt Shimano met een AX of aerodynamische versie van de Dura-Ace. Minder zichtbare kabels en een beter geprofileerd front zorgen voor minder weerstand. Toch was dit geen voltreffer. De bijzondere vormen maakten dat de remmen niet voldeden. Toch leverde de AX 2 nieuwigheden op. Zo kon dankzij de nieuwe naven een 7-speed gemonteerd worden en werden de koppen van de spaken verzonken, waardoor de flens dunner werd maar door de nauwe aansluiting van de koppen niet slapper.
Rapidfire
Ondertussen komt het in 1982 met de 1e 105. Die krijgt heel wat technieken van de Dura-Ace mee, maar is erg goedkoop. De Japanners breken een nieuwe markt open: de recreatieve fietser. Ondertussen blijven ze verder evolueren met hun topgroep en zorgen ze ervoor dat de kwaliteit zeker met die van hun grote Italiaanse concurrent kan wedijveren. De kleine problemen van in het begin worden erg snel weggewerkt en de kwaliteit gaat er zienderogen op vooruit. Tegelijkertijd worden nieuwe materialen toegepast en wint Shimano de strijd om het laagste gewicht. Wanneer de Dura-Ace 7040 op de markt verschijnt, valt meteen het SIS (Shimano Index System) op. Hierdoor kan de versnellingshendel tijdens het schakelen op een vaste plaats ‘geklikt’ worden. Weer sneller en juister schakelen
Ondertussen wint Andy Hampsten (Seven-Eleven Team) in 1988 de Giro d’Italia met Dura-Ace. En hij is niet de enige. Steeds meer wedstrijden worden gewonnen op Shimano. Ondertussen boekt Shimano meer en meer succes met zijn vismateriaal. Vooral de carbon hengels en de kleine maar handige en weersbestendige molentjes scoren hoog. En ondertussen leren ze weer heel wat bij over nieuwe materialen en de werking van kleine onderdelen. Ook het mountainbiken is al enkele jaren aan zijn opmars bezig. Shimano is er als de kippen bij om gespecialiseerde groepsets te ontwerpen voor de nieuwe sport. En dat levert meteen de Rapidfire op.
Shimano Total Integration
Plots zien we de versnellingshendel aan het stuur verschijnen. Een compact en snelwerkend mechanisme laat de versnellingen snel en met weinig krachtinspanning veranderen. Iedereen lijkt met verstomming geslagen en dat wordt nog intenser wanneer Shimano met de STI (Shimano Total Integration) komt. De volledige integratie van rem- en versnellingshendel in 1 greep. De greep naar de onderbuis wordt daarmee overbodig. Met de XTR-serie komen de eerste MTB-racecomponenten voor de professionele rijder op de markt. En zien we de trend opduiken dat de lagere groepsets technieken erven van de topsets. Daarmee krijgt de amateurfietser voor een redelijk bedrag steeds beter materiaal op zijn stalen ros.
En daarmee houdt het nog lang niet op. SPD, SPD-SL, Ultegra, DI2 met instelbaar schakelen, noem maar op. De lijst is ellenlang. Shimano biedt een compleet gamma aan voor de wielerliefhebber. Van sokken over schoenen, kledij tot onderdelen, pedalen en wielen. Het mag duidelijk zijn dat de drang naar perfectie van grondlegger Shozaburo Shimano nog steeds tot de genen van het bedrijf hoort. Hij begon met het moeilijkste onderdeel te bouwen voor zijn fiets. En dat doen zijn nakomelingen nog steeds. Die staan nog steeds aan het hoofd van het immense bedrijf en waken erover dat Shimano kwaliteit blijft leveren en blijft innoveren. Maar het is ook rekening houden met de wensen van de klant. Het is steeds blijven perfectioneren van materialen en technieken en focus op innovatie.
