De zomervakantie van 1998 is halfweg. Wanneer ik door het raam kijk, lijkt de zomer eerder te zullen eindigen dan de vakantie. De Tour brengt soelaas. Mijn broer en ik zijn beiden sportfanaten, zij het nooit met eenzelfde favoriet. Waar het een paar jaar eerder voor ons nog ging tussen The Hulk en The Ultimate Warrior, helden van het Amerikaanse showworstelen, was hij nu fan van titelverdediger Jan Ullrich, terwijl ik supporterde voor diens uitdager Marco Pantani.
Met ingehouden adem kijken we naar de aankomst van de 18e etappe van de Tour in het Zwitserse Neuchâtel. Een peloton in volle voorbereiding van de massasprint. Onze ogen zoekend naar de Belgische tricolore. Onder het motto, een Belg die wint is altijd goed, vinden we onze gemeenschappelijke held. En wat voor 1, hij haalt het die dag voor Zabel, O’Grady en McEwen. Het is 30 juli 1998. en Tom Steels maakt voor heel even een einde aan de huiselijke broederstrijd. Steels hield dat jaar tot na de meet op de Champs-Elysées zijn drinkbussen netjes in de houders en stak zo 4 ritzeges op zak.
Festina uit de bocht
Een sportieve triomf in een ellendige Tour. Een dag eerder hielden de renners in de 17e etappe een zitstaking. Nadat het peloton zich dan toch terug op gang had getrokken, ontdeed Pantani zich van zijn rugnummer. En velen met hem. Die dag geen winnaar, wel een signaal. De renners pikten het niet langer als beesten behandeld te worden in de dopingjacht georkestreerd door de Franse autoriteiten.
Het was die andere Belg, verzorger Willy Voet, die de achtervolging ontketend had, nog voor het 1e startschot. Aan de Frans-Belgische grens werd hij op 8 juli onderschept. In de ploegauto van Festina vond de politie epo, amfetamines, groeihormoon, testosteron en naalden, heel veel naalden. Teammanager Roussel waste zijn handen in onschuld. De Franse politie was vastberaden om iedere mogelijke ontsnapping onmogelijk te maken.
Op 17 juli verklaart Tourbaas Jean-Marie Leblanc dat de Festina-ploeg uit de Tour wordt gezet. Roussel bekent het georganiseerde dopingsysteem bij de Festina-ploeg. Richard Virenque en co laten de geblondeerde kopjes nog niet hangen. Strijdbaar verschijnen ze aan de start van de tijdrit over 58 km. Leblanc verbiedt hen te starten. La République ziet daarna ‘hun’ Richard in tranen de Tour verlaten. Ullrich snoerde die dag alle criticasters, die spotten met zijn overgewicht, de mond. En bewees dat je ook met ‘s winters dansen in Duitse disco’s een Tourtijdrit kunt winnen. Pantani eindigt op meer dan 4 minuten. En een achterstand van 5 minuten in het algemene klassement.
In de volgende rit in lijn gelooft de Franse natie meer dan ooit in haar eigen verrijzenis in de figuur van Jacky Durand, die de etappe wint. Wanneer Desbiens ook nog eens de gele trui overneemt van Ullrich lijkt de ‘rupture’ met hun Franse held 1 dag eerder, al wat verteerd.
The show must go on
Bij de broers? Daar is het nog steeds 1-0. Ik laat hem begaan en wacht in stilte op de 1e Pyreneeënrit. Benieuwd naar wat die kleine rasklimmer uit Cesenatico uit dat kleine maar tengere lijf kan toveren. In die 1e bergetappe is het Rodolfo Massi van de Franse ploeg Casino, gesponsord door de gelijknamige supermarktketen, die aan de kassa mag passeren. Wanneer Ullrich zich op de Peyresourde op kop zet, met mannen als Boogerd, Escartin, Julich, Riis en Jiménez in het wiel, vindt Pantani het welletjes. Hij gaat alleen op zoek naar koploper Massi. Die daalt als een bezetene. Pantani wordt 2e. Met deze prestatie schuift hij in het algemene klassement wel in 1 klap op van plaats 47 naar 11. Dat is ook mijn broer niet ontgaan. Die zich dan weer sterk maakt in de goede afloop, want Ullrich terug in het geel.
De volgende dag staat Plateau de Beille op het programma. Met 5 bergen van 2e categorie een stevige kluif. Aan de voet van Plateau de Beille rijdt Ullrich lek, maar komt terug. Op 12 kilometer van Plateau de Beille gooit Il Pirata zijn bandana weg en steekt het lont in het kruitvat. Ullrich probeert nog wel naar Pantani toe te rijden, maar komt nooit aan zijn wiel. Met Boogerd, Escartin en Julich als slepers van dienst, moet Ullrich lijdzaam toezien hoe Pantani steeds verder wegrijdt. Het is bloedheet die dag, zelfs voor Il Elefantino. Supporters proberen met natte sponsen en bidons gevuld met water zijn hoofd koel te houden. En daar lijken ze wonderwel in te slagen. Panatani snelt alles en iedereen van een verbrokkelde kopgroep voorbij en wint op Plateau de Beille. Ullrich komt binnen op 1’33 van de winnaar.
De rustdag komt voor velen als geroepen. Hoewel, het Franse gerecht en vele journalisten gaan in de rennershotels intensief op zoek naar bewijzen van doping. Na de rustdag is daar opnieuw dat Belgische compromis dat broederliefde strooit. Tom Steels wint in Cap d’Agde zijn 2e etappe. Nadat de etappe met aankomst in Cap d’Agde de vorige dag met vertraging gestart was door een rennersstaking, vraagt de Franse krant Le Monde zich af of we niet beter kappen met de Tour. De UCI beraadt zich hierover net voor de 13e etappe, maar beslist dat de Tour verder moet. Een wijze beslissing, vonden wij. Want anders bleven ook mijn broer en ik wat verweesd achter met een ex aequo en veel ‘wat als?’.
Soloslim
De 15e etappe moet meer duidelijkheid brengen over wie dit partijtje broederlijk armworstelen zou winnen. Vanuit Grenoble gaat het via de Croix-de-Fer, de Télégraphe en de Galibier naar het skistation van Les Deux Alpes. Pantani staat 3 minuten achter op Ullrich. Geen supporters drukdoende met drinkbussen en sponsen die dag. Gietende regen, de godganse dag en het kwik haalt nauwelijks 12 graden. Op de Col de la Croix-de-Fer gaat Pantani onderuit, zonder erg. Hij komt makkelijk terug in het peloton, dat nog een 40-tal renners telt. In de betreffende afdaling geraakt een sextet weg, onder wie de piepjonge Fransman Christophe Rinero. Hij wordt 4e in deze Tour en wint de bolletjestrui. Rinero haalde echter nooit meer dit niveau en deemsterde zachtjes weg in de vergetelheid.
Kilometers voor de top van de Galibier springt Pantani van achter de rug van Ullrich weg. Ullrich heeft geen antwoord klaar. Luc Leblanc, ex-wereldkampioen, kan als enige reageren. Pantani ziet het aan en houdt in, maar ook Leblanc moet Pantani laten gaan. Pantani dus alleen op pad met nog 48 km tot de finish. Zijn aanval doet bij veel supporters de oren klapperen. Onderweg raapt hij ook nog eens Rinero en co op. Ullrich moet nu ook Escartin laten gaan. Op de top van de Galibier staat sportief directeur Orlando Maini klaar met een regenjasje. Pantani stopt wat verder en trekt het aan. Vol verbazing en bewondering kijk ik naar het scherm. Zoveel lef in 1 man(netje). Deels door dit manoeuvre komen Rinero, Massi en Escartin in de afdaling terug bij Pantani, maar niet voor lang. Bij de slotklim richting Les Deux Alpes rijdt de Italiaan weer alleen voorop.
Ullrich rijdt lek aan de voet van Les Deux Alpes, verliest veel tijd, het geel en zijn moraal. Zijn ploegmaats proberen nog die Oost-Duitse locomotief op gang te krijgen, maar hij kan het tempo van ploegmaats Riis en Bölts niet volgen. Ullrich eindigt 9 minuten na Pantani. Daarmee valt de Duitser terug naar de 4e plaats in het klassement. Julich en Boogerd worden met bijna 6 minuten achterstand respectievelijk 2e en 3e die dag. Marco Pantani boog zijn achterstand van voor de rit om in een riante voorsprong. Hij kan met vertrouwen de laatste week in.
De volgende dag bewijst Ullrich over heel wat mentale weerbaarheid te beschikken. Hij valt aan op de Col de la Madeleine en alleen Pantani kan hem volgen. Met de Italiaan in zijn wiel rijdt Ullrich naar boven. Ze dalen samen af richting Albertville. Ullrich wint de spurt en staat weer 3e in het klassement, op iets minder dan 6 minuten van Pantani. ‘Der Jan’ wint de slottijdrit, maar zijn achterstand op Pantani was te groot. Ullrich moet vrede nemen met zijn tot dan 2e van in totaal 5 tweede plaatsen in de Tour.
Les jeux sont faits
Alea iacta est, mijn favoriet heeft gewonnen. Niet Tom Dice, maar Steels wint op de Champs-Elysées. Axel Merckx maakte het Belgische feestje compleet met zijn 10e plaats in het eindklassement. Uiteindelijk rijden slechts 96 van de 189 renners de Tour uit. Naast het gedwongen vertrek van Festina verlaten ook Banesto en ONCE de Tour. Kelme en Vitalicio Seguros gingen niet meer van start in de 18e etappe. Jeroen Blijlevens en de ganse TVM-formatie vertrokken een dag later. Massi, leider in het bergklassement, miste dan weer de start van de 18e etappe omdat hij nog in het politiecommissariaat zat.
Na de Giro wint Pantani ook de Tour met 2 etappezeges en 3 minuten voorsprong op Ullrich. 33 jaar na Felice Gimondi staat er opnieuw een Italiaan op het hoogste schavotje in Parijs. Pantani is nog steeds de laatste renner die in hetzelfde jaar de dubbel Giro-Tour kon winnen. Ook met wat we vandaag weten blijft zo’n prestatie overeind.