Een goed onderhouden fiets is essentieel voor een veilige en vlotte rit. Zo bespraken we in een vorige bijdrage al hoe je het best je banden en aandrijving kunt onderhouden. Maar niet alleen de levensduur van je fiets is belangrijk, ook de levensduur van je bewegingsstelsel telt! Enerzijds schoenplaatjes en pedalen en anderzijds je zadel hebben grote invloed op zowel je fiets als je lichaam.
Schoenplaatjes en pedalen
Het controleren op slijtage van je schoenplaatjes en je pedalen is een belangrijk onderdeel in het voorkomen van eventuele klachten en/of kwaaltjes aan je, ongetwijfeld sportieve, lichaam. Wanneer we in dit artikel spreken over schoenplaatjes en pedalen spreken we hoofdzakelijk over de clipless pedaalsystemen op racefietsen. Een systeem waarbij je door middel van een veer ‘vastgeklikt’ zit in je pedaal, wat zorgt voor een maximale krachtoverbrenging van je spieren op je fiets.
Zorg dus om te starten dat je schoenplaatjes, die op je fietsschoenen zijn bevestigd, niet versleten zijn. Versleten schoenplaatjes kunnen namelijk de grip op het draagvlak van je pedaal verminderen en het in -en uitklikken bemoeilijken. Speling op de verbinding tussen je voet en je pedaal is echt wel te vermijden. Vervangen is vervolgens de boodschap want versleten of verplaatste schoenplaatjes kunnen leiden tot blessures en dat kan uiteraard niet de bedoeling zijn.
Ook pedalen zelf zijn onderhevig aan slijtage, beschadigingen en speling. Check daarom je pedalen regelmatig met de hand om te controleren op eventueel opgelopen schade, haperingen of abnormale geluiden. Kijk na of de veermechanismen nog steeds goed werken en controleer of er geen zand of grassen in vastzitten. Vooral bij offroad pedalen gebeurt dit vaak, wat het stevig vastklikken van het schoenplaatje in je pedaal beperkt. De meerderheid van de fietsers gaat dan al snel aan de verstelmogelijkheden van de pedaal sleutelen, terwijl de oorzaak vaak ergens anders zit.
Sleutelen aan de verstelmogelijkheden bij Shimano SPD(-SL) pedalen kan je trouwens eenvoudig via de schroef en de streepjesaanduiding op de achterzijde van de pedalen. Met een goed getraind oog, kan je door middel van deze streepjes de pedalen identiek afstellen. Maar laten we eerlijk zijn: dit is vooral een zogenaamd ‘trial & error’ gegeven dat vaak ook afhankelijk is van de omgevingstemperatuur. Neem voor de zekerheid zeker eens contact op met je lokaal Shimano Service Center. Je pedalen zelf monteer je dan weer het best met wat smeermiddel rondom de pedaalassen om een soepele werking te bevorderen en gekraak te vermijden. Gebruik het smeermiddel met mate, aangezien overmatig gebruik vuil kan aantrekken.
Float
Wanneer je je afgedragen schoenplaatjes of pedalen vervangt, is het belangrijk om bij je nieuwe schoenplaatjes de juiste ‘float’ te kiezen. Dit verwijst naar de roterende beweeglijkheid die de plaatjes toestaan. Bij Shimano kan je kiezen uit 3 verschillende opties voor de SPD-SL-serie en uit 2 opties voor de SPD-serie. Het gebruik van een verkeerde of andere ‘float’ kan gewenningsproblemen veroorzaken, wat opnieuw kan leiden tot blessures. Bij twijfel kan je altijd eens in je dichtstbijzijnde Shimano Service Center binnenwippen om de juiste ‘float’ te bepalen.
De SPD-SL serie, zeg maar de gewone racefietspedalen, biedt dus 3 opties aan schoenplaatjes: geel, blauw en rood. De gele plaatjes bieden ongeveer 6 graden speling, wat betekent dat je voeten enigszins zijwaarts kunnen bewegen tijdens het trappen. Dit kan helpen om de druk op de knieën te verminderen en het comfort te vergroten. Ze zijn geschikt voor de meeste fietsers, inclusief beginners en de meer ervaren renners die langere afstanden willen afleggen.
Voor de ultieme krachtoverdracht kan je dan weer kiezen voor de rode plaatjes. Ze bieden een ‘fixed position’ aan, wat betekent dat je schoenplaatjes geen roterende beweging geven. Het grote voordeel is dat je hiermee over een maximale krachtoverdracht beschikt, maar het grote nadeel is dan weer dat deze plaatjes een pak minder vergevingsgezind zijn voor je knieën. Ze zijn hierdoor meestal enkel geschikt voor ervaren wielrenners die door de jaren heen een sterke, éénzelfde pedaaltechniek hebben ontwikkeld en geen behoefte hebben aan een drijvende beweging.
Blauwe schoenplaatjes bieden bij deze de ‘gulden middenweg’ aan en zijn daardoor immens populair bij zowel de meer ervaren fietser als de doorwinterde amateurwielrenner. Deze plaatjes bieden ongeveer 2 graden speling.
De SPD-serie van Shimano, de MTB-pedalen, biedt slechts 2 opties aan. De zwarte ‘Single Release’ pedalen en de zilverkleurige ‘Multi Release’ pedalen. Zoals de naam het aangeeft, kan je bij de ene pedaal slechts in 1 richting uitklikken en bij de andere in meerdere richtingen. De keuze tussen deze plaatjes hangt af van je persoonlijke voorkeur, pedaaltechniek en eventuele knieproblemen. Het is belangrijk om de plaatjes te kiezen die het best bij je rijstijl en behoeften passen. Eventueel kan je een tijdje experimenteren om te zien welke variant jou het best ligt.
Zadel
Last but not least, kan je best ook op regelmatige basis je zadel nakijken. Controleren op eventuele schade, breuken of onnodige bewegingen is dus een must. Vooral de onderkant en de zijkanten van het zadel zijn hier onderhevig aan , hier komt het vaakst schade voor. Om je zadel te controleren ga je best niet alleen visueel aan de slag, maar onderwerp je je zadel best ook even aan wat fysieke proeven. Wiebel bijvoorbeeld voorzichtig aan het zadel om te controleren of het goed is bevestigd aan de zadelpen of de zadelklem. Hier wil je onnodige beweging of speling vermijden. Moet je je zadel vervangen, vergeet dan niet om alles eerst goed op te meten. Je wil je nieuwe zadel namelijk graag op dezelfde manier monteren om kwaaltjes en/of klachten te voorkomen.
Indien je je zadel moet vervangen, let dan ook goed op 2 zaken. Carbon zadels hebben doorgaans een vierkante zadelrail, in tegenstelling tot aluminium zadels die over een ronde rail beschikken. Zorg dus dat je bij een overstap ook dezelfde vorm in je zadelklem aanhoudt. Hou ook zeker rekening met de zadelbreedte. Ook dat kan immers aanzienlijke klachten veroorzaken. Bij PRO-zadels bijvoorbeeld kan je kiezen uit 3 breedtes, namelijk 132 mm, 142 mm en 152 mm. Binnen het assortiment van PRO bestaan verschillende vormen, zodat je een zadel kunt vinden dat bij je behoeften aansluit. Zo zijn er korte en lange zadels, en zadels met een iets comfortabelere of net hardere afwerking, afhankelijk van je voorkeur. Als je vaak last hebt van je perineum, kan je eventueel overwegen om een zadel met een uitsparing te nemen, die zijn beschikbaar in alle modellen.
Ook je zadelpen heeft regelmatig een nazicht en nieuwe montagepasta nodig. Noteer voor je aan dit onderhoud start eerst je zadelhoogte of bevestig een stukje tape rond je zadelpen. Op deze manier ben je ervan verzekerd dat je je zadelpen nadien weer even diep in je frame schuift. Nieuwe montagepasta of geschikte smeermiddelen breng je best aan wanneer je merkt dat je zadel begint te schuiven of als je opmerkt dat je zadelpen droog begint te staan. Draai na het aanbrengen van de pasta of het smeermiddel de zadelpenklem weer op de juiste spanning vast, zoals aangegeven door de fietsfabrikant. Met behulp van een momentsleutel kan je zelf of bij een Shimano Service Center de spanning weer goed zetten.
